Kanpai jotzea


Kanpandorreetako kanpai hots ezberdinen arrazoiak gogoratzen zail da gaur egun. Jakintza hori galtzen ari da gazteongan, baina Iurretako adinekoek ondo gogoan dute dei ezberdinek zer albisteren berri ematen zuten.

Kanpaiak erlijio zereginetarako ez ezik sute baten edo ekaitz arriskuaren berri emateko ere erabiltzen ziren adibidez. Herritarrak berehala biltzen ziren laguntzeko su kanpaiak entzunez gero adibidez. Kasu horietan, sutearen berri zuen lehenengo herritarra korrika joaten zen kanpandorre azpira, han sokari heldu eta kanpaiak astinduta laguntza deia egiten zien herrikideei.


Iurretako kanpai nagusia 1742an urtutakoa da. 1937. urtean Espainiako gerra zibilean, montoiko zubia errepublikarrek bota zutenez, Francoren aldekoek Berezigune ingurutik sartu behar izan zuten herrian eta Iurretako kanpandorretik egin zitzaien aurre. Kanpandorreak bala inpaktu haien arrastoak ditu gaur egun eta baita kanpaiak ere. Orotara 120 zulo baino gehiago izango ditu. Bere hotsak ez du dirdirarik galdu hala ere.

Jasota dugun kanpai joleen historia urte batzuk beranduago hasiko da. 1897. urtean Aramaiotik etorritako Roman Amilburuk Iurretako parrokiako organista postua hartu zuen. Postu horrekin batera sakristau lanak ere bete zituen haren familia osoak. Kargua aitarena zen arren Katalin Uribelarrea emazteak, Juan eta Demetrio semeek eta Felixa alabak ere laguntzen zuten zeregin horietan.


Roman Amilburu hil ondoren Andres Gaztelurrutia parrokoak Anastasio Unzueta Berrio izendatu zuen sakristau. Iurretako ondorengo kanpai joleek haren dohainak azpimarratzen dituzte zeregin horretan.

1940ko hamarkadan Francisco Ortuzar parrokoak Felix Zugazartaza Txintxurreta izendatu zuen sakristau eta Agustina Sagarna emaztearekin eta bere seme-alabekin batera bete zituen zereginok. Ezekiel eta Pedro semeek 1970eko hamarkadara arte jarraituko zuten kanpaiak jotzen.

XX. mendearen bukaeran hiru kanpai-jole ziren herrian kanpaien dei ezberdinen jakintza hura mantentzen zutenak.

Emiliano Zuazo Etxaburu Iurretan jaio zen 1928ko uztailaren 20an eta umetatik hasi zen kanpaiak jotzen. Emiliano Zuazok irakatsita ikasi zituen kanpai dei ezberdinak eta hogei urte inguruan aritu zen behargintza hauetan.

Ezekiel Zugazartaza Sagarna 1929ko apirilaren 10ean jaio zen eta hamar urte zituenerako kanpaiak jotzen hasia zegoen. Hurrengo 30 urtean etengabe joko zituen kanpaiak. Gerora San Migel jaietan bakarrik beteko zuen funtzio hori. 

Pedro Zugazartaza Sagarna 1936ko urriaren 19an jaio zen eta sei urte zituela ikasi zuen aitarengandik kanpaiak nola jo. 1970eko hamarkadan utzi zituen honek ere zeregin hauek.


1991ko abenduan, Iurretako Euskal Jaietan, Emiliano Zuazo, Ezekiel Zugazartaza eta Pedro Zugazartaza kanpai joleen parte hartzeaz ondorengo kanpai dei edo toke hauek grabatu zituen Jose Antonio Garmendiak: